Dünya 17.08.2021 01:22 | Güncellenme: 26.10.2021 16:03

Taliban'ın lider kadrosunda kimler var? İşte bilmeniz gerekenler!

Cengiz Büyükuncu cengizbuyukuncu@hotmail.com

Taliban 20 yıl sonra ülkenin kontrolünü yeniden ele geçirdi. 100 yıl önce 1921'de TBMM'yi dünyada ilk tanıyan ülke olan Afganistan, böylece, tekrar Taliban'ın eline geçti. Peki Afganistan'ın kontrolünü silah zoruyla alanlar ve artık yönetecek olan isimler kim? Bu noktada birkaç isim öne çıkıyor: Molla Heybetullah Ahundzade, Taliban'ın en üst seviyedeki ve her konuda yetkili lideri kabul ediliyor. Ahundzade'nin arkasında da üç isim, Molla Yakup, Molla Abdul Gani Birader ve Siraceddin Hakkani...

MOLLA HEYBETULLAH AHUNDZADE

Taliban'ın bir numaralı ismi Molla Heybetullah Ahundzade, 2016 yılında Ahtar Muhammed Mansur'un, ABD'nin düzenlediği bir insansız hava aracı saldırısıyla öldürülmesinin ardından bu göreve geldi.

ASKERDEN ÇOK DİN ADAMI

Insider'a göre, Ahundzade bir askeri komutandan çok bir dini lider ancak her iki alanda da son söz kendisine ait. Taliban'ın yayınladığı fetvalar da Ahundzade'den çıkıyor.

MANSUR'UN HALEFİ

Mansur, 2016'da öldürülmeden, kendisine halef olarak Ahundzade'yi belirlemişti. Bu nedenle herhangi bir muhalefetle karşılaşmayan Molla Ahundzade, Taliban'ın içinden başka üst düzey isimlerin de desteğini aldı.

Bununla birlikte 2016'da Ahundzade'nin göreve geldiği törene birçok önemli Taliban yetkilisi katılmadı. BBC bunun sebebinin olası bir saldırı endişesi olduğunu yazdı.

PAKİSTAN'DA VAİZLİK YAPTI

Reuters, 60 yaşında olduğu tahmin edilen Ahundzade'nin, Taliban'ın liderliğine gelmeden önce Pakistan'ın Ketta şehrinde bulunan ve birçok Taliban liderinin eğitim gördüğü bir medresede vaazlar verdiği ve öğretmenlik yaptığını bildirmişti.

SOVYETLERE KARŞI BİR MÜCAHİD

Mansur'un ölümünden önce yardımcılığını da yapan Ahundzade, 1980'lerde Sovyetlere karşı savaşan mücahitler arasında yer alıyordu.

ÖLDÜĞÜ SÖYLENTİSİ VARDI

Geçen yıl yaz aylarında Ahundzade'nin Covid-19 nedeniyle hayatını kaybettiğine dair haberler de bir süre gündem olmuştu.

MUTLAK GÜÇ SAHİBİ

Göreve geldikten sonra da Taliban'ın içinde bazı ufak kırılmalarla mücadele etmiş olan Ahundzade'nin, Taliban'ın geneli üzerinde mutlak bir otorite sahibi olduğu biliniyor.

RAHBARİ ŞURASININ ÜZERİNDE

Ahundzade'nin hemen altında Rahbari Şurası bulunuyor. Tüm askeri ve siyasi kararlar 26 üyeden oluşan Şura'da alınıyor.

Ahundzade'nin aşağıda adı geçen üç yardımcısı da Şura'nın üyeleri arasında.

1₄

TALİBAN'IN KURUCUSU: MOLLA ÖMER VE OĞLU MOLLA YAKUP

Taliban'ın kurucusu ve ilk lideri Molla Ömer'in en büyük oğlu olan Molla Yakup, örgütün askeri gücünün en üst düzey ismi kabul ediliyor. Molla Ömer'in 2015 yılında öldüğü duyurulmuştu.

Afganistan'da olduğu söylenen Molla Yakup, 2016 yılındaki liderlik mücadelesi esnasında adı geçen bir isimdi.

AHUNDZADE'Yİ DESTEKLİYOR

Hatrı sayılır bir destek de almıştı ancak nihayetinde Molla Yakup da Ahundzade'yi destekleyenlerden biri oldu.

O dönemde yapılan yorumlarda Molla Yakup'un kendisini fazla genç ve deneyimsiz gördüğü için böyle bir yaklaşım sergilediği ifade edildi.

SADR'IN AKSİNE BARIŞ YANLISI

Kendisinden önce Taliban'ın askeri lideri olan İbrahim Sadr'ın aksine Molla Yakup'un daha barış yanlısı bir tutum sergilediği ve Afganistan'ın kontrolünü savaşmadan ele geçirmeyi hedeflediği biliniyor.

Sadr ise barış görüşmelerini reddediyor ve hem Kabil hükümetiyle hem de ABD güçleriyle savaşmaya devam etmek istiyordu.

BABASI SAYESİNDE SAYGI GÖRÜYOR

Reuters'a göre 30'lu yaşlarında olan Yakup, Taliban içinde, babası nedeniyle çok sayılan ve sevilen bir isim.

PAKİSTAN'DA BÜYÜMÜŞ VE OKUMUŞ

Ancak Afganistan'da değil de Pakistan'da büyümüş ve eğitim görmüş olduğu için kendisine yönelik negatif tutumlar sergileyen Taliban liderleri de olduğu söyleniyor.

AFGANİSTAN'IN GERÇEKLERİNİ BİLMİYOR

Afgan istihbarat kurumları ve güvenlik yetkilileri, Yakup'u "benmerkezci", "kendini hak sahibi gören" ve "Afganistan'ın gerçeklerinden bihaber" olarak nitelendiriyor.

2₄

AFGANİSTAN'IN YENİ LİDERİ:

MOLLA ABDULGANİ BİRADER

Taliban'ın Katar'da bulunan siyasi bürosunun başkanı olan Birader, ABD ile 2020 yılında yapılan geri çekilme anlaşmasını da yürüten kişi.

KURUCULARINDAN BİRİ

Taliban'ın kurucularından biri olan Birader, Sovyetlere karşı aynı zamanda kayınbiraderi olan Molla Ömer'in yanında savaştı.

BAŞARILI BİR KOMUTAN

Guardian'a göre, 1996'da Taliban'ın Afganistan'ı fethetmesini sağlayan siyasi zaferlerde çok önemli rol oynayan Birader, Taliban'ın 5 yıllık iktidar döneminde çok sayıda askeri ve idari sorumluluk üstlendi.

ESKİ TALİBAN SAVUNMA BAKAN YARDIMCISI

Taliban iktidarı 2001 yılında sona erdiği dönemde Birader de Savunma Bakan Yardımcısı olarak görev yapıyordu. ABD ve müttefiklerinin gelişinin ardından Taliban lider kadroları Pakistan'a sığındı.

BATILI ÜLKELER ONU ILIMLI BULUYOR

Birçok Batılı diplomat Birader'i en ılımlı liderlerden biri olarak görüyordu. Bu nedenle müzakerelerde de Birader öne çıktı. Geçtiğimiz 20 yıllık dönemde birçok batılı diplomatın Ketta Şurası'nda Birader'i ziyaret ettiği de biliniyor.

OBAMA, PAKİSTAN İSTİHBARATINA YAKALATTI

Ancak Obama yönetimi ılımlı tavrından ziyade askeri uzmanlığının öne çıktığı gerekçesiyle, Pakistan istihbaratı ISI'ı Birader'i yakalamaya ikna etti.

'YAKALANMASININ SEBEBİ BARIŞ İHTİMALİ'

CIA'in de desteğiyle Şubat 2010'da Karaçi'de Pakistan ve ABD askerleri tarafından yakalanarak cezaevine koyulan Birader'le ilgili Guardian'a konuşan eski bir yetkili, "Yakalanmasının sebebi aniden barışı sağlama ihtimali değil savaşta oynadığı roldü. Doğrusunu söylemek gerekirse Pakistanlılar, ABD istediği için Birader'i yıllarca hapiste tuttu" dedi.

TRUMP, PAKİSTAN İSTİHBARATINA SALIVERDİRTTİ

Ancak Trump yönetimi Birader'le ilgili farklı bir yaklaşım benimsedi.

Donald Trump'ın Afganistan temsilcisi Zalmay Khalilzad'ın girişimleriyle ve barış müzakerelerinde arabuluculuk yapması amacıyla Birader 2018 yılında ABD'nin talebi üzerine serbest bırakıldı.

DOHA ANLAŞMASINA İMZA ATANLARDAN BİRİ

Birader, 2020'de Doha Anlaşması'na imza koyanlardan biriydi. Trump yönetiminin barış yönünde atılmış çok büyük bir adım olarak nitelendirdiği bu anlaşmayla ülkeden çekilmekte olan ABD askerlerine karşı ateşkes ilan edildi ve Taliban'ın yeniden iktidara dönüşünün yolu açıldı.

3₄

SİCAREDDİN HAKKANİ

Ahunzade'nin kurmayları arasında dördüncü sırada ABD'nin terör örgütleri listesinde bulunan ve Afganistan'daki ilk intihar saldırılarını düzenlediğine inanılan Hakkani Ağı'nın lideri Siraceddin Hakkani bulunuyor.

İLK İNTİHAR SALDIRISINI ORGANİZE EDEN KİŞİ

Siraceddin Hakkani de ikinci nesil Taliban üyelerinden. Babası Celaluddin Hakkani Taliban'ın kurucularından ve Usame bin Ladin'in en yakın dostlarından biri olarak biliniyor. Celaluddin Hakkani de 80'li yıllarda Sovyetlere karşı ABD'nin yanında savaşan mücahitlerdendi.

USAME BİN LADİN'İN EN YAKIN DOSTLARINDAN

Birçok üst düzey Afgan yetkiliye yönelik suikastların yanı sıra çok sayıda intihar saldırısında ve birçok Batı ülkesi vatandaşının kaçırılmasında da Hakkani Ağı'nın adı geçiyor. Hakkani Ağı'nın El Kaide'yle de çok yakın bağlantıları olduğu biliniyor.

EL-KAİDE'YE YAKIN BİR İSİM

Siraceddin Hakkani, Taliban'ın günlük işlerinin idaresinden sorumlu. Şu anki yeri net olarak bilinmeyen Hakkani'nin 40'lı ya da 50'li yaşlarında olduğu söyleniyor.

Hakkani 2020 yılında New York Times için kaleme aldığı "Biz, Taliban, Ne İstiyoruz?" başlıklı makalede ilk ve öncelikli taleplerinin yabancı güçlerin Afganistan'dan çekilmesi olduğunu ama buna pek inanmadıklarını yine de barış sürecini denemek istediklerini söylemişti.

Kaynak: Hürriyet

4₄