Köpek, tramvay ve metro...

Köpek severler ve evlerinde evcil hayvan barındıranlar gittikleri yerlerde zaman zaman hayvanlarının da kendileri ile birlikte olmasını arzu ederler. Ancak onların bu arzuları özellikle toplu taşıma araçlarının ve hususiyle de metro ve tramvay kullanımının kaçınılmaz olduğu zamanlarda mümkün olamamaktadır. Zira ülkemizde köpeklerin sadece sınırlı sayıdaki toplu taşıma araçlarına alınmasına izin verilmektedir. Ancak bunun için de büyük köpeklere ağızlık takılması, küçük olanlarının ise kafeslerde taşınması gerekmektedir. Boğaziçi, Haliç gibi Şehir hatları ile Metro ve tramvay gibi raylı sistemlerde ise insanların evcil hayvanları ile birlikte seyahat etmelerine halihazırda müsaade edilmemektedir.

Büyük evcil köpekler ile metro ve tramvayda seyahat edemeyen hayvanseverler taleplerini ilgili makamlara duyurmak ve bu durumu çözüme kavuşturmak üzere çeşitli zamanlarda imza kampanyaları düzenlemektedirler.

Londra ve Moskova başta olmak üzere dünyanın birçok şehrinde labrador retriever, golden
retriever, Sibirya kurdu, Alman çoban köpeği gibi orta ve büyük ırk tabir edilen eğitimli ve evcil köpeklerin, sahiplerinin yanında bulunması ve tasmalarının takılı olması koşuluyla toplu taşıma araçlarında seyahat edebildikleri örneğini dile getirerek mevcut yasağın kaldırılmasını istemektedirler.

Bizde, metro ve tramvay gibi raylı sistemlerde köpekle seyahat edilmesine izin verilmemesinin dayanağı biraz eskilere, 1925 yılı sonlarında kadar uzanmaktadır.

Daha o tarihlerden itibaren uygulana gelen bu yasaktan ötürü İstanbul Avcılar Cemiyeti 1925 yılında “Bayındırlık Bakanlığı Tramvay ve Tünel Şirketi Komiserliği Yüksek Makamlarına” hitabıyla bir dilekçe vermiştir.

Dersaadet Tramvay Tünel ve Rıhtım Şirketleri Komiserliğine sunulmuş olan bu dilekçede, av mevsiminin gelmesi dolayısıyla İstanbul Avcıları namına av köpeklerinin bazı şartlar dâhilinde tramvaylara kabul edilmesine müsaade edilmesi talep edilmiştir.

Avcılar Cemiyeti vermiş olduğu dilekçede bir hususu daha dile getirmiş ve bütün ulaşım vasıtalarına av köpekleri alınırken yalnızca tramvaylara alınmamalarının avcıların uzak mahallere gitmek için sabahın oldukça erken bir vaktinde yola çıkmalarını ve şehrin sokaklarını sırtlarındaki av çanta ve malzemeleri ile yürüyerek gitmelerini gerekli kıldığını belirtmiştir…

O tarihlerde evcil köpeklerin tramvaylara alınmalarının nedeni olarak sabah ve akşam saatlerindeki yolcu izdihamı ile halk sağlığının korunması gösterilmiştir.
Avcılar Cemiyeti dilekçesinde tam da bu noktaya işaret etmiş ve sabahın erken vakitleri ile akşam saatlerinde tramvay arabalarında belirtildiği gibi bir izdiham olmadığını, izdiham olsa dahi bilhassa tramvay sahanlıklarında nadiren bulunacak av köpeklerinin yolcuları hiçbir surette rahatsız etmeyeceğini, her biri büyük bir itina ile bakılıp beslenen ve yüzlerce liraya alınıp satılan bu hayvanların hastalık yayma vesilesi de olamayacaklarını, bu hayvanların zaten belediyece muayeneden geçirilmiş ve boyunlarında numaraları ağızlarında muhafazaları olduğunu… izah etmeye çalışarak mevcut yasağın kaldırılması gerektiğini belirtmiştir.

Evcil hayvan besleyen ve onlarla zaman zaman birlikte seyahat etmek isteyen bugünkü hayvanseverlerin mevcut talepleri daha o tarihlerde Avcılar Cemiyeti tarafından ilgili makamlar nezdinde dile getirilmiştir.

Dersaadet Tramvay Tünel ve Rıhtım Şirketleri Komiserliği, İstanbul Avcılar Cemiyeti’nin bu dilekçesini, konuya dair kendi görüşünü de ilave ederek Bayındırlık Genel Müdürlüğü’ne göndermiştir.

Komiserlik tarafından Genel Müdürlüğe gönderilen yazıda tramvay vagonlarına köpek alınması konusunda gerek işletmeci ile yapılan esas sözleşmede gerekse sonradan imzalanan düzenlemede hiç bir kayıt ve açıklama olmadığı halde, bağlı olmak veya diz üstünde taşınmak üzere, şirketçe vagonlara köpek alınmakta olduğundan söz edilmiş ve bu hususta nasıl davranılması gerektiği yolunda görüş talebinde bulunulmuştur.

Yazıda, sabah ve akşam saatleri tramvay vagonlarında meydana gelecek izdihamın derecesini belirtmeye ve bu durumdan söz etmeye gerek olmadığı; hâlihazırda izdihamın azaltılması ve intizamın sağlanmasına çözüm bulunmaya çalışıldığı; durumun zaten sıkıntılı olduğu; mevcut rahatsızlığa ilave olarak tramvaylara bir de köpek alınmasının yeni bir rahatsızlık unsuru olacağı; işletmeci ile imzalanmış olan sözleşme izin verse dahi köpeklerin tramvaylara alınmasının uygun olmayacağı; ancak bu hususta nihai kararın tabii ki Bayındırlık Genel Müdürlüğü’nün takdirinde olduğu dile getirilmiştir.

Komiserlik esasen mevcut problemin nasıl çözülmesi gerektiğine dair Genel Müdürlük’ten görüş sormuşsa da cevabın nasıl olması gerektiğini, kullandığı üslup ve ifadeyle, bir anlamda kendisi tayin etmeye çalışmıştır.

Bayındırlık Bakanlığı konuyu nihayet değerlendirmiş ve sonuç itibariyle tramvaylara av köpeklerinin alınmasının doğru olmayacağını ve tramvayların sabah ve akşam oldukça kalabalık olduğunu ve kalabalık ortamların sağlıklı ve hijyenik olması icap ettiğini tekraren ifade ederek tramvaylarda köpeklerin taşınmasına kesinlikle izin verilmemesi gerektiği kararını vermiştir.

Genel Müdürlüğün daha o tarihlerde almış olduğu bu ve benzeri kararlar dolayısıyladır ki o günden bugüne tramvaylarda ve şimdilerde metroda evcil ve muhafazalı da olsa kafese sığmayacak büyüklükteki köpekler ve benzeri evcil hayvanlar ile seyahat etmek mümkün olamamaktadır. İstanbul Ulaşım A.Ş. Yolcu Odaklı İşletme İçin Yolcu Hakları Bildirgesi de böyle bir yolculuğa müsaade etmemekte ve istasyon ve araçlarda ancak aşağıdaki kurallara uyan hayvanlar ile yolculuk etmek mümkündür demektedir:

Görme engellilere refakat eden kılavuz köpekler.
Kafeste taşınmak koşulu ile küçük kafes hayvanları (Herhangi bir şekilde serbest kaldığında diğer yolculara zarar verebilecek yırtıcı, zehirli hayvanlar, sürüngen türleri ve av hayvanı olarak kullanılabilecek kuş türleri bu kapsam dışında kalmaktadır ve sisteme kabul edilmemektedir.)

Bugün itibarıyla kafese sığmayacak büyüklükteki köpekler ve benzeri hayvanlar istasyon ve araçlara kabul edilmemekte, kabul edilenler ile ilgili sorumluluk ise refakat eden kişiler üzerine bırakılmaktadır.

Kafesinden ya da sahibinin kontrolünden herhangi bir şekilde kurtularak emniyet ve güvenlik tedbirlerini tehlikeye sokarak işletmeyi aksatacak her türlü davranıştan bu hayvan sahiplerinin sorumlu tutulacağı belirtilmektedir.

Metro, metrobüs, tramvay ve otobüslerin ağzına kadar dolu olduğu, artık her saati yoğun saat sayılabilecek olan İstanbul gibi bir şehirde evcil köpeklere veya benzeri hayvanlara sahipleri ile birlikte seyahat etme izni vermek sanırım oldukça renkli, seyri de bir o kadar zevkli olur… En uzak noktalara dahi yapılacak yolculuklar herhalde su gibi akıp gider… Farkına bile varılmaz…
Toplu taşıma araçlarında konuşulan konunun gereksizliği kadar ses düzeyi ayarsızlıkları içinde gerçekleştirilen telefon muhabbetleri, lüzumsuz konuşmalar ve dedikodu diyalogları toplu ulaşımı zaten yeterince eğlenceli hale getirmiş durumdadır. Ayrıca su satan amca ve teyzeler, iğne iplik pazarlayanlar ve daha başka kısa süreli ziyaretçiler de eksik değildir…
Bu ortama bir de evcil köpekler katılırsa bol köpek muhabbetli ve bin bir türlü selfiyeli yolculuklar yapılacağı muhakkaktır... Evcil köpekleri metro ve tramvaylara alma fikri yeterince renkli olan hayatımızı daha da renklendirmek bakımından belki fena da olmayabilir...

Bizdeki yasağın Avrupa’da olmamasının sırrı muhtemeldir ki bu noktada gizlidir…