Ülkemizdeki sağlık işleriyle uğraşan bakanlık. Bakanlığın 1983 yılına kadarki adı Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı idi. Tarih boyunca Türk toplulukları, sağlıkları ve yardımlaşmaları ile diğer kavimlere örnek olmuşlardır.
Osmanlı Devleti, sağlık ve sosyal yardım işlerine büyük önem vermiş, dünya devletlerine örnek olmuştur. Kurulan vakfiyeler, hastaneler, kervansaraylar, sebiller, aşevleri sosyal yardımın bütün insanlara ulaşabilmesi için fazla miktarda açılmıştır.
Osmanlı Devletinde, sağlık hizmetlerinin teşkilatlanması 1839 yılında “Beynelmilel sıhhiye Meclisi”nin kurulmasıyla başlamıştır. Daha sonra 1878’de kurulan “Cemiyet-i Tıbbiye-yi Mülkiye”, 1906’da “Meclis-i Maarif-i Tıp” adını almıştır. 1908’de Meşrutiyetin ilanından sonra bu kuruluşun adı “Meclis-i Umur-ı Tıbbiye-yi Mülkiye ve Sıhhiye-yi Umumiye” olarak değiştirilmiş görev ve yetkileri genişletilmiştir. Aynı yıl içinde kaldırılan bu meclisin yerine, İçişleri Bakanlığına bağlı “Sağlık Genel Müdürlüğü” kurulmuştur. 1914 yılında da İçişleri Bakanlığının adı “İçişleri ve Sağlık Bakanlığı” olmuştur.
Sağlık hizmetlerinin batılı ve çağdaş anlamda ele alınması; Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti döneminde çıkarılan 2 mayıs 1920 tarih ve 3 sayılı kanunla Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığının kurulmasıyla gerçekleştirilmiş ve Bakanlığın hizmeti, Cumhuriyet döneminde daha da gelişmiş ve yaygınlaştırılmıştır.
Bakanlığın görevleri, 1930 yılında yürürlüğe giren 1593 sayılı “Umumi Hıfzısıhha Kanunu” ile belirlenmiş, 1936 yılında çıkarılan 3017 sayılı “Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı teşkilat ve Memurin Kanunu” ve daha sonra bu kanuna ek olarak çıkarılan diğer kanunlarla teşkilat yapısı kurulmuştur. Daha sonra bakanlık 13 Aralık 1983 tarih ve 181 sayılı kanun hükmünde kararnameyle bugünkü şeklini aldı.
Görevleri: 1593 sayılı kanunla belirlenen görevler şöyle özetlenebilir:
Ana, çocuk ve gençlik sağlığını korumak; bulaşıcı ve salgın hastalıklarla ve çok sayıda ölümlere sebep olan diğer zararlı tesirlerle savaşmak, bunların yurt dışından ülke içine girmesini önlemek; hekimlik ve sağlıkla ilgili diğer mesleklerin uygulamalarını düzenlemek ve denetlemek; besinleri, ilaçları, zehirli ve etkili uyuşturucu maddeleri, hayvanlar için kullanılan serum ve aşılar dışında olmak üzere, serum ve aşıları denetlemek; okul sağlığı, çalışma ve mesken sağlığı ile ilgili hizmetleri yürütmek; maden suları ile diğer şifalı suların sağlık yönünden denetimini sağlamak; hıfzısıhha müesseseleri ve bakteriyoloji laboratuvarları ile biyokimyasal muayene ve incelemeler yapan kuruluşlar açmak ve işletmek; mesleki öğretim kuruluşları açmak, yönetmek ve dengi kuruluşların açılmasına izin vermek ve bunları denetlemek; akıl hastalıklarını tedavi edecek, sakatlığı olanları kabul edecek yurt ve kurumlar kurmak ve yönetmek; göçmenlerin, cezaevlerinin ve ulaştırma hizmetlerinin sağlıkla ilgili işlerini yürütmek; sağlıkla ilgili halk eğitimi ve istatistik hizmetlerini yürütmek ve bu gayeyle bütün ulaştırma araçlarıyla işbirliği yapmak.
Sağlık Bakanlığı, görevlerini kendisine bağlı olan şu teşkilatlarla yerine getirir:
Sağlık İşleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Propagandası ve Tıbbi İstatistik Genel Müdürlüğü, Tedavi Kurumları Genel Müdürlüğü, İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü, Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü, Sıtma Eradikasyon Daire Başkanlığı, Verem Savaş Daire başkanlığı, Âile Planlaması Ana ve Çoğuk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Sıtma Savaş Dairesi Başkanlığı, Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı, Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü, Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, Personel Genel Müdürlüğü, Protokol ve Dışilişkiler Grup Başkanlığı, Avrupa Topluluğu Koordinasyon Daire başkanlığı, Sosyalleştirme Dairesi Başkanlığı.