Bilindiği üzere öteden beri devam eden “Muhtasar Beyanname” ile “Aylık Prim ve Hizmet Belgesi” nin birleştirilmesi uygulamasının başlama tarihi 01.01.2020 tarihine ertelenmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı bu konudaki çalışmalarını yıl sonunda finalize etmeyi planlamışlardır. Ancak bugüne kadar yapılan çalışmalarda pek çok data paylaşımı gerçekleşmiştir.
Nitekim son birkaç ay içinde yoğun bir şekilde, Hazine ve Maliye Bakanlığı SGK'dan aldığı ücret ve işyeri verileri neticesinde son beş yıl içerisinde iş yeri değiştiren ücretlilere gönderdiği yazılarla görüşmeye çağırmakta, görüşmeden sonra verilmeyen ücret geliri ile ilgili yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi sağlanmaktadır.
İyi haber bu durumda olan kişilere 213 sayılı V.U.K.’nun 371. maddesinde yer alan “pişmanlık” hükümlerinden faydalandırılması ve ceza kesilmemesidir.
GELİR VERGİSİ KANUNU NE DİYOR
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na göre Türkiye’de tek işverenden ücret alanların vergilendirilmesi vergi kesintisi (stopaj) yoluyla gerçekleşmekte ve tutarı ne olursa olsun bunun için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekmemektedir. Yani, tek işverenden alınan ücretlerde stopaj nihai vergileme olmakta ve kişi başka bir geliri için beyanname verse dahi bu gelirini beyannameye dahil etmesine gerek kalmamaktadır.
Ancak bazı durumlarda çalışanlar yıl içinde işveren değiştirdiği gibi aynı anda birden fazla işverenden de ücret alabiliyorlar.
En çok karşılaşılan veya hata yapılan uygulama aynı takvim yılı içinde birden fazla işverenden ücret alanlar ya da aynı takvim yılında aynı aylarda olmasa bile farklı zamanda birden fazla işverenden ücret alanlarda görülmektedir.
İşte bu durumda, ücretler tüm işverenlerce vergi kesintisine tabi tutulmuş olsa bile, çalışanların ayrıca yıllık beyanname ile bu ücretlerini vergi dairelerine beyan etmeleri gerekebilmektedir. Bunun için, birinci işverenden sonraki işverenlerden (bu birden fazla olabilir) aldıkları ücret toplamının, Gelir Vergisi Kanunu’nun 103.maddesinde yazılı gelir vergisi oranlarını gösterir tarifenin ikinci gelir dilimi tutarını aşması gerekiyor.
Bu tutar 2016 yılı için 30.000 TL, 2017 yılı için 30.000 TL, 2018 yılı için 34.000 TL, 2019 yılı için 40.000 TL. dir.
İNCELEME KONUSU OLAY
İşte Maliye İdaresinin radarına bir takvim yılı içinde birden fazla işverenden ücret alıp da beyanname vermeyenler takılmıştır.
Örneğin Zafer Bey 2017 yılında bir işverenden yıllık 50.000, diğer işvenden yıllık 34.000 TL ücret geliri etmişse ilgili kanun gereği yıllık beyanname vermesi gerekecektir.
Eğer Zafer Bey beyanname vermemişse Maliyenin radarına yakalanmış demektir.
Ancak aynı yıl için Yusuf Bey bir işverenden 150.000 TL diğer işverenden 25.000 TL ücret almışsa, birinci işveren olarak 150.000 TL ücret aldığı işvereni kabul ettiğimizde, yıllık beyanname vermesi gerekmeyecektir.
Bu durumda Yusuf Bey’i Maliye rahatsız etmeyecektir.
Birden fazla işverenden ücret alındığı durumda hangi işverenin birinci işveren kabul edileceğine ücretli kendisi serbestçe karar verebilecektir.
İŞVEREN VERGİLERİ ZATEN ÖDÜYOR, DEMEYİN
İki işverenden alınan ücret zaten vergi kesintisi yoluyla vergilendirilmiş, beyanname vermeye ne gerek var diyebilirsiniz. Bunun nedeni ise Gelir Vergisi sistemimizdeki toplama kuralı ve artan oranlı vergi tarife yapımızdan kaynaklanmaktadır. İki ya da daha fazla işverenden alınan ücretler toplanıp artan oranlı tarife ile vergilendirildiğinde vergi kesintilerinin toplamından daha fazla bir vergi hesaplanmaktadır. Bu fazlalıkla da yıllık beyanname ile ödenecektir.
Örneğin Fatih Bey, 2018 yılında bir işverenden 110.000, ikinci işverenden 50.000 TL ücret geliri elde ettiğinde işverenler tarafından ayrı ayrı hesaplanan vergi toplamı 36.960 TL olurken, Fatih Bey beyanname vermesi durumunda hesaplanan vergi 43.280 TL olacak, yani 6.320 TL daha fazla vergi ödemesi gerekecektir.
BEYANNAME VERMEMİŞ OLAN ÜCRETLİLER NE YAPACAK
Yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekirken verilmemiş ise ne yapılmalıdır?
2018 ve geçmiş yıllar için beyan dönemi geçtiği için gecikme söz konusudur. Bu durumda 213 sayılı Vergi Usul Kanununun pişmanlık hükümlerine göre beyanname verilirse vergi cezası kesilmeyecek, sadece ilave fark verginin gecikme faiziyle birlikte ödenmesi yeterli olacaktır.
Ancak bu durum vergi idaresi tarafından tespit edilirse pişmanlık hükümlerinden yararlanılamayacağı için ayrıca ödenecek vergi tutarı kadar bir de ceza söz konusu olacaktır.
Ancak mevcut maliye incelemelerinde yazımızın başında da belirttiğimiz üzere, çalışanlara gelen yazılarda pişmanlık hükümlerinden faydalanılabileceği ifade edilmektedir.
HAZIR BEYAN SİSTEMİ KOLAYLIĞI
Yıl içinde işveren değiştiren veya birden fazla işverenden ücret alıp da beyan yükümlülüğü olan çalışanların birçoğunun bu konuyu takibinin ve bilmelerinin güçlüğü cezalı vergi tarhiyatı ile karşı karşıya bırakmaktadır.
Maliye idaresi mükelleflere kolaylık sağlamak için hazır beyan sistemini oluşturmuştur. Hazır beyan sistemi mükelleflerin yıllık gelir vergisi beyannamelerinin, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından önceden hazırlanarak internet ortamında mükelleflerin onayına sunulduğu, hızlı ve kullanımı kolay bir sistemdir.
Tevkifata tabi olmayan ücret geliri elde eden ücretliler ile birden fazla işverenden ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı Gelir Vergisi Kanunu’nun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2019 yılı için bu tutar 40.000 TL’dir.) aşan mükellefler, ücretlerinin tamamını (ilk işverenden alınan ücret de dahil olmak üzere) Hazır Beyan Sistemini kullanarak beyan edebilirler.
Hazır Beyan Sistemine erişim ve uygulama hakkında detaylı bilgi Gelir İdaresi Başkanlığı’nın www.gib.gov.tr adresinde veya İnteraktif Vergi Dairesinde (ivd.gib.gov.tr) yer almaktadır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın “Muhtasar Beyanname” ile “Aylık Prim ve Hizmet Belgesi” nin birleştirilmesi uygulaması (başlama tarihi 01.01.2020 tarihine ertelenmiştir.) akabinde başlatılan incelemeler bu konudaki sorunları asgariye indirecektir.
HAS SÖZ
Dünyada anlaşılması en zor şey gelir vergisidir.
(Albert Einstein)