Adı Kur'an'da geçen ebabil kuşu Üsküdar'da bulundu

Dünyanın ender kuş türlerinden biri olan ebabil kuşunun yolu Üsküdar'a düştü. Bir özel okulun bahçesine düşen kuş, öğretmenler tarafından karganın gagasından son anda kurtarıldı. Uçamayan kuş, okuldaki öğretmenlerce Üsküdar Belediyesi Minik Dostlar Kliniğine getirildi. Ebabil kuşunun burada kontrolleri yapıldı, veteriner hekim tarafından vitamin ilacı verildi. Ebabil kuşu ardından şehrin en yüksek yerlerinden biri olan Çamlıca tepesine doğaya tekrar salınmak üzere götürüldü. Ömrünün çoğunu uçarak geçiren ve uçabilmek için yüksek bir yerden havalanması gereken kuş, Çamlıca Camiinden Üsküdar semalarına doğru salındı. Özgürlüğe tekrar kanat çırpan ebabil kuşu, böylece doğal yaşamına geri dönmüş oldu.

"KARGANIN AĞZINDAN ALDIK"

Ebabil kuşunu kurtarıp veterinere getiren öğretmen, "Sabah karganın yakaladığı bir kuş gördük, karganın ağzından aldık. Baya bir mücadele ediyorlardı. Aldık getirdik Üsküdar Belediyesi'nin Minik Dostlar Kliniğine. Veteriner hekimimiz bunun ebabil kuşu olduğunu söyledi. Baktı kontrol etti, herhangi bir sıkıntısı olmadığını söyledi. Vitamin verdi, ilaç yaptı. Bu kuşun yüksek bir yerden uçması gerekiyormuş. Şimdi Çamlıca Camiine çıkıyoruz, hem camiyi ziyaret edeceğiz hem de namazımızı kılacağız. Kandil akşamı İnşallah hayırlara vesile oluruz" dedi.

Van Gogh – Paris 1887

İslam dininde de büyük bir öneme sahip olan ebabil kuşunun Üsküdar'da bulunması vatandaşların ilgisini çekti. Diğer kuşlardan en büyük farkı gece gündüz havada uçuyor olması olan ebabil kuşu, Hz.Muhammed'in doğumundan önce Kabe'yi yıkmaya gelen kötü amaçlı kabileyi Allah tarafından ebabil kuşları yenilgiye uğratmasıyla biliniyor.

Osman Günay, ebabil kuşunun İslam'da ki önemini şöyle anlattı:

"Ebabil kuşunu diğer kuşlardan ayıran en önemli özelliklerinden biri gece gündüz havada uçuyor olmalarıdır. Hemen aklınıza geleni bu bağlamda yanıtlayayım, evet uçarken uyuyan bir kuştur ebabil kuşu aynı zamanda.

‘Fil vakası’ diye bir söylence vardır. Hz. Muhammet’in doğumundan 52 gün önce, zaman zaman meydana gelen kabileler arası bir savaşta, Kâbe’yi, filleriyle birlikte yıkmaya gelen kötü amaçlı bir kabileye, Allah tarafından gökte ebabil kuşları peyda olunur; bu kuşlar gagaları ve ayaklarıyla, filli savaşçıları taş yağmuruna tutarak yenilgiye uğratırlar.

Söylence bu. Arabistan söylencesidir. Doğruluğuna dair bir kaynak yoktur. Sadece Kur’an’da geçen 105. Fil suresi kaynak olarak gösterilir. Ama rahmetli Osman Çavuş dedemin bize hatırası olan Kur’an-ı Kerim’de( sayfa 603’de Fikri Yavuz meali) ebabil kuşundan söz etmez, “Üzerlerine sürü sürü kuşlar salıverdi.” şeklinde geçer. Var olduğunun söylenmesi, Kur’an’ın bir çok suresinde yapıldığı gibi yorum farkından ileri geldiğinin bir göstergesidir.

İslam ülkeleri başta olmak üzere Ortadoğu söylencelerinde buna benzer bir çok olay hikaye edilir. İranlı sufi şair Ferîdüddin Attâr, dünyaca ünlü eseri Mantık Al-Tayr’da bu söylenceleri manzum eser halinde derleyip günümüze kadar ulaştıranlardan biridir.

Kuşlar ile ilgili birçok hikâyeyi, çeşitli semboller aracılığıyla tasavvufî yaşam ve inancına yorumlamıştır. Tasavvufun temellerini, önemli prensiplerini oluşturur bu hikâyeler.

Milli Eğitim bakanlığı Yayınları tarafından, Abdulbaki Gölpınarlı çevirisiyle zamanında okumuş olduğum bu eserin, sanatla, özellikle şiirle iştigal edenlerin özellikle okumasını tavsiye ederim.

Hüdhüd, simurg, kaknus, yarasa, ve ebabil adlı kuşlar, bu eserde hikaye edilen kuşlardan bazılarıdır. Örneğin hüthüt kuşu bilge bir kuştur Attâr’ın hikâyelerinde. Halk arasında daha çok ibibik olarak bilinir, bütün kuşların rehberi olarak anlatılır. Kuşlar kabilesini, Kaf dağının ardında olduğu sanılan, kuşların padişahı olduğu söylenen simurg’a götüren kuştur aynı zamanda.

Simurg, ‘zümrüt-ü anka’ kuşu olarak bilinir, efsanelerde. Tüm zamanların en çok üzerinde durulan ve en çok sözü edilen sanatın ve edebiyatın en çok yorumlandığı mistik kuştur Simurg. Attâr’ da ise kendini aramanın sembolüdür.

Ebabil kuşları ise çoğul olarak anılır Mantık Al-Tayr’da.

Bu bağlamda, kuşların kavmini tanımak için “Yol Kesen Dört Kuş” menkıbesine bakmak gerekir. Bu dört kuş şöyle sembolize edilir o menkıbede: Dört kuş; kaz, tavus, karga ve horozdur. Bunlar insanda dört huyu temsil eder. Kaz, insandaki hırstır. Horoz, şehvettir. Tavus, makam ve kendini beğenmektir. Karga, insanda bitmek bilmeyen uzun emellerdir.

Van Gogh’un “Dört Ebabil’ söylencesinden yola çıkarak bu resimle, ruhunda ne gibi bir karmaşayı canlandırmak istediğini ve ne anlatmak istediğini pek bilmiyoruz; işin doğrusu benim pek bilgim yok. Sanırım Van Gogh’un imgeleminde canlandırdığı şey göklerde geçen daim bir hayat, gecelerin ve gündüzlerin uykusuzluğu olsa gerek!…"