Ressam Zeynep Çilek: Soyut sanatı yıllar önce biz denedik ve yaptık!

Röportaj: Sayım Çınar / sayimcinar@gmail.com

- Genç bir sanatçısınız. Türkiye'de genç sanatçılara ne kadar alan açılıyor?

Sanat, kendi çağının çocuğudur. Ama aynı zamanda kendi çağını da besler. Genç ya da yaşlı fark etmez sanatçı için her zaman alan vardır. Sanatçı her zaman kendi alanını açar. Günümüzde gençlerin daha cüretkar işler yaptığını gözlemliyorum, bu da az önce ifade ettiğim sanatçının kendi alanını açıyor olmasının açık örneğidir. Dolayısıyla genç olmam sanat kariyerim için avantaj kesinlikle.

* “Çeyizde hazırlanış amacını aşan bir anlam ve güzellik vardır.”

- "Saklı Çeyiz" gelenek ve geleceğin arasında köprüler kuran bir sergi. Fikir nasıl doğdu?

Çeyiz temasını özellikle ön plana çıkardım. Peyami’nin (Safa) eski ve yeni hakkında söylediklerini bilirsiniz. Eski ile eskimiş aynı şey değildir. Bazı şeyler eskimez. Çeyiz bunlardan biridir. Doğası itibariyle saklıdır. Hayallerle, beklentilerle, umutlarla hazırlanır. Sandıklarda, kutularda, denklerde özenle saklanır. Sadece bir insanın, yani o çeyizi hazırlayan kişinin ve ailesinin değil, bir muhitin ve devrin estetik anlayışını, zevkini, hatta hayata bakışını yansıtır. Bu yüzden hiç kullanılmasa, açıp bakılmasa dahi kalıcıdır. Çünkü onda hazırlanış amacını aşan bir anlam ve güzellik vardır. Bu yüzden bu sergimde kendime çalışma alanı olarak çeyizi seçtim.

- Hurufi öğeler dikkat çekiyor işlerinizde. Hurufilikle ilgili okumalar yapıyor musunuz, ilgi nasıl doğdu?

Fazlullah'ın hurufilik üzerine yazdığı kitabını okumuştum. Fakat benim etkilendiğim daha çok meşkler karalamalar. Yani bir ressamın skeç defter gibi bir hattatın yazıyı yazmadan yaptığı çalışma defteri. Bunlardan etkilenen dünya sanatçıları da olmuştur. Pollock ve Matisse gibi. Fakat ben bu seri de harfleri op art tekniği ile yorumladım. Çünkü bizim desenlerimizde simetri ve geometri hakimdir. Selçuklu döneminde op art sanatına ışık tutan motifler kullanılmıştır. Bizim sanatımız o dönemlerde o kadar soyuttur ki günümüzde tekrar soyutlama şansı bırakmamıştır. Yani aslında soyut sanatı yıllar önce biz denedik ve yaptık.

- "OHAL döneminde sanat" desem, nasıl değerlendirirsiniz?

2. Dünya savaşı sonrası büyük yıkım yaşayan insanlık yenilenme ve kendini toplama sürecine girmiştir. Bu çeşitlilik, dramatik ve hızlı değişim sanat alanında kendini göstermiş, Kübizm, Fütürizm, ekspresyonizm, Sürrealizm, soyut sanat, pop art, op art, minimalizm, kavramsal sanat, performans sanatları gibi birçok sanat anlayışı ortaya çıkmıştır.

Sanat ideallerin bir ürünüdür. Dönemine özgü hislerden beslenerek onların yankısı ya da aynası olacaktır. İçinde geleceği yansıtan derin ve etkili güç barındırır. Unutturmaz, zamanı ölümsüzleştirir. İçsel hissiyatımıza kulak verir. Zor zamanların en büyük sığınağıdır. Her dönem, sanatta kendi gerçekliğini ifade eder.

- Yurtdışı sergileriniz olacak mı, programınız nasıl gelecek günlerde?

Merkür Galeri ile çalışıyorum. Önümüzdeki dönemlerde yurt içinde ve uluslararası platformlarda güzel projeler yapacağız. Yeni yılda daha çok çalışıyor olacağım, kısaca bunu söyleyebilirim.

- Çağdaş sanat yeni bir yöne gidiyor mu sizce? Elitler kadar halkın da içinde olduğu, tüketicisi, izleyicisi, yararlanıcısı olduğu bir çağdaş sanat mümkün mü?

Sanat yapıtları çevresel bir bütünün parçasıdır. Açık alanlar her kesimden, her yaştan, her kültürden izleyici demektir. Dolayısıyla açık alanlarda toplumun ortak değerleri ve moral değerleri üzerine yapıtlar yerleştirilebilir. Geçmişte de mimari yapılar ve heykellerle büyük yerleşim merkezleri yaşamını sürdürmüştür. Sanat bienalleri halkın sanat ile buluştuğu bir mecra. Önümüzdeki aylarda İstanbul Bienali gerçekleşecek ve geçtiğimiz dönemde Contemporary İstanbul fuarında sanat halk ile buluşarak en yüksek katılımı göstermiştir.

- Son dönemde sizin ilginizi kimler çekiyor, tavsiye edeceğiniz sergiler var mı?

Sabancı Müzesi'ne gelecek olan Ai Weiwei sergisini heyecan ile bekliyorum. Önümüzde İstanbul Bienali var, bu seneki işlerini merak ediyorum. İlgimi çeken son dönemde Miami’de gittiğim Perez Müzesi'ndeki Le Parc sergisi idi. Op art çalışmaları gerçekten çok başarılıydı.